Bestanddelen van smeermiddelen

Het is gebruikelijk om bij de bestanddelen (componenten) van smeermiddelen onderscheid te maken tussen basisolie en additieven. Smeervetten bevatten daarnaast nog een bepaalde hoeveelheid verdikkers. Als vuistregel voor de milieueigenschappen van een smeermiddel wordt aangenomen dat de biologische afbreekbaarheid (biodegradatie) voornamelijk wordt bepaald door de basisoliën, en de (eco)toxiciteit door de additieven (Krop, 2002). De milieueigenschappen van verdikkers variëren sterk.

Additieven worden vaak als pakket verhandeld. Dit betekent in de meeste gevallen dat het pakket is opgebouwd uit een aantal stoffen met een specifieke functie. Een pakket kan bijvoorbeeld bestaan uit een combinatie van een corrosieremmer, extreme-drukmiddel, dispergeermiddel en een antioxidant.

Ook de basisolie kan bestaan uit een combinatie van stoffen om bijvoorbeeld de gewenste viscositeit te verkrijgen. Een gebruikelijk onderscheid in basisoliën is mineraal, plantaardig en synthetisch. Het nadeel hiervan voor biosmeermiddelen is dat er dan (o.a. in marktstatistieken) geen onderscheid wordt gemaakt naar synthetische basisoliën die bereid zijn uit plantaardige oliën of uit minerale olie.

Beide typen oliën kunnen een uitstekende biodegradatie en toxiciteitsprofiel hebben, maar op het gebied van duurzaamheid, uitgedrukt bijvoorbeeld in het gebruik van hernieuwbare grondstoffen, scoort een synthetische basisolie bereid op basis van plantaardige olie vaak aanzienlijk beter dan een synthetische basisolie bereid uit minerale olie alleen.

Onderscheid naar type basisolie

Corrosieremmer:
Corrosie is de aantasting van materialen door inwerking vanuit hun omgeving, en in het bijzonder de aantasting van metalen door middel van elektrochemische reacties. Door de inwerking van zuurstof, zuren of logen worden metalen omgezet in oxides (bijvoorbeeld ijzeroxide beter bekend als roest) of metaalzouten. Een corrosieremmer moet corrosie van de metalen onderdelen van het smeersysteem en de installatie tegengaan.

Extreme-drukmiddel:
Een middel dat de smering onder extreme omstandigheden (hoge drukken en temperaturen) verbetert.

Dispergeermiddel:
Een middel om een vaste stof fijn te verdelen in een andere.

Antioxidant:
Een antioxidant is een stof die oxidatie, bij metalen ook wel roestvorming genoemd, tegengaat.

Biodegradatie:
Biodegradatie is een eigenschap van alle natuurlijke organische materialen, die geleidelijk uiteenvallen in componenten die weer als nutriënten kunnen dienen voor planten en dieren. Micro-organismen, die de afbraak bevorderen en de ontbindingsproducten opnemen, zijn hierbij belangrijk. Met andere woorden, het is dus de metabolische afbraak van organische materialen door levende organismen.

Toxiciteit:
Werkzaamheid van een stof waardoor de fysiologische processen in een organisme in een voor dat organisme ongunstige zin beïnvloed worden. Men onderscheidt twee soorten giftige werkingen: directe giftigheid of acute toxiciteit en giftigheid op lange termijn, de chronische toxiciteit.